Żylna choroba zakrzepowo- zatorowa

Żylna choroba zakrzepowo- zatorowa

Co to jest żylna choroba zakrzepowo- zatorowa (ŻChZZ)?

Żylna choroba  zakrzepowo- zatorowa  jest powszechnym schorzeniem, rocznie występującym u 0,2% populacji. Objawy kliniczne  ŻChZZ związane są  z zakrzepicą  żył głębokich oraz ich najgroźniejszym powikłaniem, zatorowością  płucną.

ŻChZZ pojawia się , gdy skrzep krwi rozwija się w jednej z głównych żył, prowadząc do częściowego lub całkowitego zablokowania obiegu krwi.

Jak diagnozuje się  ŻChZZ?

Z  ŻChZZ mogą, ale nie muszą  być związane objawy kliniczne takie jak ból i obrzęk chorej nogi, a w przypadku  zatorowości płucnej,  duszności, ból klatki piersiowej lub omdlenia. Ponieważ rozpoznanie  ŻChZZ tylko na podstawie  objawów  klinicznych  jest trudne  oraz mało wiarygodne, dlatego podejrzenie  ŻChZZ należy potwierdzić obiektywnymi testami.

Co to jest D-Dimer ?

Fibryna, główny składnik skrzepu, powstaje po aktywacji układu krzepnięcia, podczas gdy pobudzenie układu fibrynolizy prowadzi do rozpuszczenia skrzepu.  Produktami rozpadu fibryny są heterogenne grupy  cząsteczek  charakteryzujące się obecnością  wielu  usieciowanych  D- domen (D-Dimer).D-Dimery są bezpośrednimi  markerami fibrynolizy oraz pośrednim wskaźnikiem procesu koagulacji ( produkcji trombiny).

U pacjentów , u których  występują objawy ŻChZZ , skrzepliny są duże, a jednoczesna aktywacja fibrynolizy powoduje  podwyższenie  poziomów D-Dimerów. Jednakże, aktywacja układu krzepnięcia ,a w konsekwencji  fibrynolizy   zdarza się także przy innych chorobach , w których nie są tworzone  skrzepy zdolne zatamować naczynia krwionośne. W związku  z tym , D-Dimery  nie są wskaźnikami  specyficznymi  dla zakrzepów żylnych  , gdyż ich poziom  może być podwyższony  także w następstwie  takich sytuacji jak  nowotwory ,czy przejście operacji . Poziomy D-Dimerów  są także znacznie podwyższone u osób  starszych oraz w okresie ciąży.

Dlatego też, sam dodatni wynik testu d-Dimer nie potwierdzi  ZChZZ.

Jednakże , podwyższenie  poziomów D-Dimerów stwierdza się u prawie wszystkich  pacjentów  z ostrą ŻChZZ, u których przeprowadzono oznaczenia bardzo czułym testem. W związku  z tym, mało prawdopodobny jest fakt , żeby pacjent z prawidłowym  poziomem D-Dimerów  w osoczu tzn. poniżej punktu  odcięcia, miała zakrzepicy żył głębokich lub zatorowości płucnej. Użyteczność  tego testu  polega na jego  zdolności do bezpiecznego  wykluczenia  obecności ŻChZZ dzięki jego wysokiej Negatywnej Wartości Predykcyjnej.

Jak wybrać  test do oznaczenia D-dimerów?

 

Ze względu na fakt, że  D-Dimery nie są analitycznie wystandaryzowane, a wyniki są zależne od rodzaju  zastosowanego testu, lekarze powinni zapoznać  się  z oceną kliniczną testu stosowanego  w ich ośrodku. Poziomy D-Dimerów  w rożnych testach  są zwykle skorelowane, ale wyniki nie zawsze są identyczne z powodu różnic  w reaktywności przeciwciał, czułości analitycznej , materiałach kalibracyjnych i przedstawianych jednostkach . Oznacza to że każde z oznaczeń  D-Dimerów  ma swój własny zakres   wartości  prawidłowych , wartości odcinających  dla ŻCZZ i wymaga własnej walidacji   przed wprowadzeniem  do praktyki  klinicznej  i do diagnostyki  ŻChZZ. Wybór odpowiedniej metody  oznaczeń D-dimerów w strategii wykluczenia  ŻChZZ zależny jest od analitycznej, klinicznej  oraz operacyjnej oceny  testu odbywającej się według określonych kryteriów . Odnosząc się do opinii ekspertów: „….. preferowane powinny być te testy , które mają najniższy współczynnik zmienności w punkcie odcięcia (CV) oraz takie, które zostały  zwalidowane pod względem specyficzności oraz czułości diagnostycznej.

Czy wszystkie testy diagnostyczne D-Dimer są takie same ?

 

Aby bezpiecznie wykluczyć ŻChZZ, czułość diagnostyczna testu powinna być zbliżona do 100%:

„Skutkiem obniżenia czułości diagnostycznej o 2%, będzie śmierć  jednego z 1000 pacjentów poddanych analizie, z powodu nawrotu zatorowości płucnej, będącego efektem nieprawidłowej terapii lekami przeciwzakrzepowymi”. Testy D-Dimer różnią się od siebie czułością diagnostyczną. Reguła jest, że  testy z najwyższą czułością , zapewniają największe bezpieczeństwo. Elisa jedna z metod oznaczeń D-Dimerów uważana jest za „ złoty standard” i w porównawczych zestawieniach D-Dimerów , dominuje w kategoriach czułości diagnostycznej oraz NPV: „ W procedurze wykluczenia  ZP lub ZŻG, negatywny wynik  ilościowego szybkiego testu Elisa, jest tak samo diagnostycznie używane , jak wyniki scyntygrafii perfuzyjnej lub negatywny wynik ultrasonografii”.